Warstwowe modele systemów bezpieczeństwa do zastosowań w transporcie szynowym

Monografia dotyczy różnych aspektów zarządzania bezpieczeństwem związanych z wybranymi systemami oraz elementami systemu transportu. Poświęcona jest szczególnie warstwowemu modelowaniu systemów bezpieczeństwa i uzyskaniu na tej podstawie wyników procesów zarządzania ryzykiem. Otrzymane rozwiązania zaprezentowano w zastosowaniu do systemów bezpieczeństwa w transporcie szynowym. W monografii przedstawiono nową autorską metodykę tworzenia warstwowych modeli systemów bezpieczeństwa w skojarzeniu z wynikami procesów zarządzania ryzykiem.

SPIS TREŚCI
WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 7
BAZA POJĘĆ 9
1. WSTĘP 13
2. WYBRANE ZAGADNIENIA MODELOWANIA SYSTEMÓW
BEZPIECZEŃSTWA 17
2.1. Podstawowe pojęcia i kategorie 17
2.1.1. System i system bezpieczeństwa 17
2.1.2. Domena systemu bezpieczeństwa 19
2.1.3. Źródła zagrożeń i zagrożenia 20
2.1.4. Elementy systemów bezpieczeństwa i środki redukcji ryzyka 21
2.1.5. Funkcje bezpieczeństwa 22
2.2. Istota i potrzeba modelowania systemów bezpieczeństwa 24
2.3. Modelowanie systemów bezpieczeństwa a zarządzanie ryzykiem 27
2.4. Podsumowanie 31
3. PROBLEMATYKA WARSTWOWEGO MODELOWANIA
I ANALIZY SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA 32
3.1. Zarys rozwoju koncepcji modeli warstwowych 32
3.2. Topologia warstwowych modeli systemów bezpieczeństwa 34
3.3. Metody analizy systemów bezpieczeństwa w postaci warstwowej 41
3.3.1. Analiza warstw ochronnych – LOPA 41
3.3.2. Analiza drzewa zdarzeń 44
3.4. Problemy wykorzystania znanych modeli warstwowych 48
3.5. Podsumowanie 49
4. NOWA KONCEPCJA WARSTWOWYCH MODELI SYSTEMÓW
BEZPIECZEŃSTWA 51
4.1. Opis ogólny i założenia koncepcji 51
4.2. Pojęcie warstwy modeli systemów bezpieczeństwa 53
4.3. Klasy warstwowych modeli systemów bezpieczeństwa 55
4.4. Procesy modelowania 57
4.5. Podsumowanie 59
4 Spis treści
5. IDENTYFIKACJA SKŁADOWYCH OBSZARÓW ANALIZ
SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA 60
5.1. Wprowadzenie 60
5.2. Istota identyfikacji składowych obszarów analiz systemów
bezpieczeństwa 62
5.3. Narzędzia identyfikacji składowych obszarów analiz
systemów bezpieczeństwa 66
5.3.1. Rejestry zagrożeń 66
5.3.2. Listy źródeł zagrożeń 69
5.3.3. Listy pytań kontrolnych 72
5.3.4. Metoda pytań typu „Co, jeśli” 73
5.3.5. Arkusze HIM 75
5.3.6. Analiza drzewa błędów 79
5.4. Podsumowanie 84
6. MODELOWANIE CECH ELEMENTÓW SYSTEMÓW
BEZPIECZEŃSTWA 85
6.1. Wprowadzenie 85
6.2. Cechy elementów systemów bezpieczeństwa 85
6.2.1. Własności środków redukcji ryzyka 85
6.2.2. Właściwości środków redukcji ryzyka 89
6.3. Miary i modele skuteczności elementów systemów bezpieczeństwa 91
6.3.1. Miary lingwistyczne 91
6.3.2. Modele probabilistyczne 93
6.3.3. Modele rozmyte 98
6.3.4. Wskaźniki skuteczności 103
6.4. Podsumowanie 109
7. IDENTYFIKACJA I MODELOWANIE RELACJI W OBSZARACH
ANALIZ SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA 111
7.1. Wprowadzenie 111
7.2. Rodzaje relacji 112
7.3. Wybrane narzędzia wspomagające identyfikację i odwzorowanie
relacji w obszarach analiz systemów bezpieczeństwa 118
7.3.1. Diagram Ishikawy 118
7.3.2. Metoda Bow-Tie 119
7.3.3. Identyfikacja i modelowanie relacji w postaci reguł
asocjacyjnych 123
Spis treści 5
7.4. Sposoby odwzorowywania relacji między składowymi systemów bezpieczeństwa
a składowymi ich domen 126
7.4.1. Macierzowe odwzorowania relacji między elementami systemów
bezpieczeństwa a składowymi ich domen 126
7.4.2. Probabilistyczne odwzorowania relacji między elementami systemów
bezpieczeństwa 131
7.5. Podsumowanie 139
8. WARSTWOWE MODELE SYSTEMÓW BEZPIECZEŃSTWA I ICH
ZASTOSOWANIA W TRANSPORCIE SZYNOWYM 141
8.1. Wprowadzenie 141
8.2. Warstwowe modele klasy (A)RRM 142
8.2.1. Postaci i sposoby tworzenia modeli 142
8.2.2. Przykłady zastosowania warstwowych modeli klasy (A)RRM 146
8.3. Warstwowe modele klasy HS – RRM 154
8.3.1. Model typu graficznego 154
8.3.2. Algorytm tworzenia warstwowych modeli systemów bezpieczeństwa
w klasie HS – RRM 158
8.3.3. Przykłady realizacji algorytmu tworzenia warstwowych modeli
systemów bezpieczeństwa w klasie HS – RRM 160
8.4. Warstwowe modele klasy RRM – RRM 167
8.4.1. Zasady tworzenia modeli klasy RRM – RRM 167
8.4.2. Przykład opracowania i użycia modelu klasy RRM – RRM 172
8.5. Dalsze kierunki rozwoju i zastosowań warstwowych modeli systemów
bezpieczeństwa w transporcie szynowym 179
8.6. Podsumowanie 181
LITERATURA 183
SUMMARY 196